Medicijnen zijn chemische stoffen die na toediening ziekten kunnen behandelen of voorkomen. Er zijn honderden verschillende soorten geneesmiddelen voor honderden verschillende stoornissen. Artsen schrijven ze voor tegen pijn, ontstekingen, zwellingen, angst en/of voor de behandeling van verschillende ziekten. Ieder geneesmiddel heeft een unieke werking. Deze werking kan eenvoudig zijn, maar soms ook heel complex.

Aangrijpingspunt

Bij geneesmiddelen is er sprake van een ‘aangrijpingspunt’. Dit aangrijpingspunt is de lichaamscel. Het effect van het geneesmiddel is waarneembaar op bijvoorbeeld organen. De werking van een geneesmiddel reikt dus verder dan het niveau van de cel. Bijvoorbeeld:

• Het aangrijpingspunt van antidepressiva zijn de zenuwcellen. Het effect is het verlichten van een depressie.
• Het aangrijpingspunt van statines zijn de levercellen. Het effect is het verlagen van het cholesterolgehalte in het bloed.

Geneesmiddelen richten zich op eiwitten

Het aangrijpingspunt in een cel is verschillend. Veel geneesmiddelen binden zich aan receptoren in de cel. Andere opties zijn ionkanalen (zorgen voor het transport van ionen door een celmembraam), enzymen of transporteiwitten. Geneesmiddelen richten zich op eiwitten. Eiwitten zijn biologische moleculen die bestaan uit aminozuren. Onze cellen kunnen allemaal meer dan twintigduizend verschillende eiwitten maken met elk een verschillende functie. Het DNA (desoxyribonucleïnezuur) van de cel speelt hierbij een belangrijke rol.

Tweehonderd verschillende geneesmiddelen

Twintigduizend lijkt ontzettend veel, maar slechts een klein percentage is een geschikt aangrijpingspunt. De meeste eiwitten hebben andere taken in het lichaam. Die taken hebben niets te maken met bepaalde ziekten. Sommige eiwitten hebben belangrijke functies in het lichaam. Dat maakt ze ongeschikt als aangrijpingspunt. Van de twintigduizend eiwitten is slechts 1 procent geschikt als aangrijpingspunt. Dit betekent dat er ongeveer tweehonderd verschillende soorten geneesmiddelen bestaan. Die staan in het Farmacotherapeutisch Kompas. Dat bevat onafhankelijke informatie van alle geneesmiddelen die in Nederland beschikbaar zijn. Aangezien meerdere farmaceutische bedrijven geneesmiddelen ontwikkelen, zijn deze vaak onder verschillende namen verkrijgbaar in een apotheek.

Invloed mag niet nadelig zijn

Eiwitten zijn niet alleen belangrijk als aangrijpingspunt, ze spelen ook een belangrijke rol bij ieder fysiologisch proces. Op het moment dat een geneesmiddel invloed heeft op een eiwit, dan heeft dit tevens effect voor het fysiologisch proces. Die beïnvloeding kan ook nadelig zijn. Bij de ontwikkeling van geneesmiddelen is het een aandachtspunt dat de invloed geen nadelig effect heeft.

Bijwerkingen

Farmaceuten ontwikkelen geneesmiddelen zo dat ze zich alleen richten op een specifiek eiwit. Medicatie voor het hart moet zich alleen richten op de aangrijpingspunten van de eiwitten in het hart. Soms komen specifieke eiwitten ook in andere niet zieke organen voor. Geneesmiddelen zullen dan ook aangrijpen op de cellen in deze gezonde organen. Daardoor kunnen er bijwerkingen ontstaan.

Toediening

De toediening van geneesmiddelen kan op verschillende manieren:

• Lokaal: rechtstreeks aangebracht op de aangedane locatie. Bijvoorbeeld een zalf bij eczeem.
• Enteraal: orale opname waardoor het geneesmiddel via maagdarmkanaal in de bloedbaan terecht komt.
• Parenteraal: door middel van injectie.

Dit is een eerste artikel in een reeks over medicijnen. In vervolgartikelen komen specifieke medicijnen aan bod voor ziekten, waarmee je in de pedicurepraktijk te maken kunt hebben. Bijvoorbeeld voor diabetes mellitus, kanker en reuma.